Engels op de basisschool

‘Juf, I have a banana’

Steeds meer kinderen krijgen al vanaf groep 1 Engelse les. Leren zij beter Engels dan kinderen die later starten? ‘Scholen onderschatten wat er bij komt kijken.’

‘Zien jullie deze sjawl met de Engelse vlag? Let op, daar ga ik mee toveren’, zegt Evelyne Kochen, leerkracht van groep 1/2 van basisschool Wereldkidz Bongerd in Odijk. Zodra ze haar sjawl om heeft, spreekt ze Engels. ‘Good morning children!’ ‘Good morning teacher!’ roepen twintig kleuters in koor. ‘What do I see?’ Ze loopt naar het poppenbed in de kring en slaat de dekentjes terug. ‘It’s a monkey.’ Ze maakt snurkgeluiden. ‘Hey monkey, out of the bed, it’s schooltime!’ De kinderen gniffelen. ‘Demi, what colour is this?’ vraagt Kochen en wijst naar de trui van het aapje. ‘Red, juf. ’ Demi kijkt voldaan de kring rond. ‘Juf, mag ik naar de wc?, fluistert een ander meisje verlegen. ‘O, you need the bathroom? Of course.’ Kochen spreekt langzaam Engels, met veel gebaren. De kinderen lijken alles te begrijpen. ‘Now we sing and play’, zegt Koche. De klas zet enthousiast ‘Row, row your boat’ in. ‘Sing and play’ ,neuriet een meisje met een paardenstaart als het uit is. ‘Sing and play op de wc!’

Op Wereldkidz Bongerd krijgen alle leerlingen vanaf groep 1 twintig minuten per dag les in het Engels. ‘Jonge kinderen pikken het spelenderwijs op’, zegt directeur Karen Peters. ‘Die kans willen we niet laten liggen.’ Kleuters vinden Engels leuk en het voordeel is dat ze nog geen gêne hebben, vindt Kochen. ‘Een vreemde taal leren is vooral dúrven spreken.’ Al na een paar weken gaan de kinderen spontaan Engelse woordjes gebruiken. ‘Juf, I have a banana.’ Haar goede uitspraak nemen ze als vanzelf over. Sommige ouders kiezen speciaal voor De Bongerd vanwege het vroege Engels. Peters: ‘Ze vinden dat hun kinderen zo beter voorbereid worden op de toekomst.’

Hoe eerder, hoe beter

Engels op de basisschool is verplicht vanaf groep 7, maar steeds meer scholen starten al veel eerder. In 2004 begonnen 44 scholen in Nederland er in groep 1 mee. In 2012 zijn dat er al duizend. En ieder jaar komen er tweehonderd scholen bij. Hoe eerder je begint, hoe beter, vinden schooldirecties, leerkrachten en ouders. Ook staatssecretaris Dekkers van Onderwijs is enthousiast. Vanaf 2014 mogen alle basisscholen vanaf groep 1 vier uur in de week lesgeven in het Engels.

Vierjarigen zijn al goed in staat om Engels te leren, blijkt uit onderzoek. Niet door grammatica te leren of woordjes te stampen, maar op een manier die lijkt op hoe ze Nederlands leren: door veel te luisteren en spelletjes in het Engels. Of door gym en handvaardigheid in het Engels. Die paar uur Engels per week gaan niet ten koste van hun Nederlands, laat recent onderzoek zien. Maar leren vroege starters ook beter Engels dan kinderen die later beginnen? Uit veel studies blijkt dat kinderen van vier, vijf jaar langzamer Engels leren dan kinderen van een jaar of tien. ‘Ze hebben meer tijd nodig om hetzelfde niveau te bereiken’, zegt hoogleraar tweetalig onderwijs Rick De Graaff.

Alleen als jonge kinderen echt ondergedompeld worden in Engels, bijvoorbeeld als ze tweetalig onderwijs krijgen, presteren ze uiteindelijk beter. ‘Dat betekent dat ze veel meer uren Engelse les zouden moeten krijgen, dan wat de staatssecretaris voorstelt’, zegt Vanessa Lobo, die deze zomer promoveerde op vroeg Engels in het basisonderwijs. De Graaff: ‘Meer Engels in de bovenbouw kan net zo effectief zijn als vroeger Engels vanaf de onderbouw’.

Afgelopen zomer verscheen het eerste grote onderzoek: toetsenmaker Cito vergeleek de prestaties van groep 8 leerlingen die vanaf groep 1 Engels kregen, met die van kinderen die in groep 7 startten. Vroege starters blijken in groep 8 veel beter Engels te spreken dan kinderen die er pas in groep 7 mee begonnen. Maar vroeg beginnen had maar een klein effect op de luister-, lees- en schrijfvaardigheid en op de woordenschat van basisschoolleerlingen. Als je meeweegt dat scholen die vroeg Engels geven, bijna allemaal stadsscholen zijn, valt dat kleine effect zelfs helemaal weg. Want stadskinderen zijn ook iets beter in Engels als ze er geen les in krijgen.

De matige resultaten voor begrijpend Engels lezen en luisteren zijn opmerkelijk: juist die vaardigheden zijn in het vervolgonderwijs van groot belang. De Graaff is niet verrast. ‘Ik ben bang dat scholen onderschatten wat er komt kijken om succesvol les in het Engels te geven. Ik denk dat veel scholen het te snel doen omdat ouders het zo leuk vinden.’

Een van de problemen is dat niet duidelijk is aan welke eisen het lesprogramma moet voldoen: scholen mogen het zelf invullen. Een mogelijk nog groter probleem is het matige Engels van de leerkrachten. ‘Om iets te bereiken, moeten leerkrachten uitstekend Engels spreken en ook didactisch goed geschoold zijn’, zegt De Graaff. ‘Aan die kwaliteiten voldoen nog lang niet alle leerkrachten.’

Steenkolenengels

Op de meeste scholen wordt Engels door de gewone leerkracht gegeven. Op Wereldkidz Bongerd moeten alle leerkrachten verplicht nascholing volgen. ‘Een goede uitspraak is heel belangrijk’, zegt Kochen, die zelf vloeiend Engels spreekt. ‘Anders nemen kinderen steenkolenengels over. Je moet ook in eenvoudig Engels inspelen op de belevingswereld van kinderen. Dat kan alleen als je de taal heel goed beheerst.’ Toch heeft maar de helft van alle leerkrachten die vroeg Engels geven, nascholing gevolgd. Terwijl 59 procent van de leerkrachten geen Engels heeft gehad op de Pabo.

‘Ik schrok toen ik las dat staatssecretaris Dekkers het vroege Engels wil uitbreiden’, zegt promovendus Lobo. ‘Zit er daar een plan achter? Dat heb ik nog niet kunnen ontdekken.’ Starten in groep 1 is niet verkeerd, is de conclusie van haar onderzoek. Maar starten in groep 3 is beter. Op die leeftijd zijn kinderen enthousiaster. Ze gebruiken meer Engelse woordjes en er is meer interactie met de leerkracht. De helft van de kinderen uit groep 1 wil er liever mee stoppen; ze vinden de lessen te lang.

Moeten scholen maar eens ophouden met steeds méér, steeds vroeger Engels aanbieden? ‘Nee’ zegt De Graaff. ‘Al zijn de effecten bij een beperkt aanbod gering, kinderen en leerkrachten worden en zeker niet slechter van.’ ‘Laten we alsjeblieft niet te snel gaan’, zegt Lobo. ‘We moeten eerst meer onderzoek doen wat de beste manier is. Anders verspillen we onderwijstijd die we misschien beter kunnen besteden.’


ENGELS OP DE BASISSCHOOL

 Sinds 1993 is Engels een verplicht vak op de basisschool. Op de meeste scholen krijgen leerlingen drie kwartier per week Engelse les in groep 7 en 8. Afgelopen jaren hebben duizend scholen geëxperimenteerd met Engels in de onderbouw, vaak vanaf groep 1. Staatssecretaris Dekker van Onderwijs wil alle scholen ruimte geven om vroeg met Engels aan de slag te gaan. ‘Het is zonde als kinderen pas in groep 7 beginnen met Engelse les.’ Vanaf volgend schooljaar mogen scholen 15 procent van hun onderwijstijd (vier uur per week) in het Engels lesgeven: in die tijd mogen ze Engels ook gebruiken als instructietaal. Bijvoorbeeld handenarbeid geven in het Engels. Ook komt er een proef met tweetalig onderwijs. Twintig basisscholen mogen dertig tot vijftig procent van de tijd lesgeven in het Engels.

Ditty Eimers

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard en wil je jouw waardering laten blijken? Dat kan!

Waardeer je mijn journalistieke werk?

Doneer en help de onafhankelijke journalistiek.

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard en wil je jouw waardering laten blijken?

Dat kan! Door een bijdrage help je me om dit soort artikelen te blijven schrijven.

Contact