Utrechtse neonatologen pleiten voor gebruik van een beter alternatief van het hormoon dexa, een middel dat de longrijping van te vroeg geborenen bevordert.
Veel kinderen die na een zwangerschap van minder dan dertig weken ter wereld komen, moeten aan de beademing. De allerzwaksten lukt het na een paar weken nog niet om zelfstandig te ademen. Met hulp van het hormoon dexamethason (dexa), een corticosteroïd dat zorgt voor snelle rijping van de longen, komen ze toch van de beademing af. Een zaak van levensbelang. Want de beademingsmachine kan de tere longetjes ernstig beschadigen.
Dexa wordt sinds de jaren negentig wereldwijd voorgeschreven.
Behalve in het UMC Utrecht. Daar gebruiken neonatologen al twintig jaar het hormoon hydrocortison. Een milder middel dat ook heel goed werkt, zeggen de Utrechtse artsen. Vier recente proefschriften van medewerkers van UMC Utrecht bevestigen dat. Hydrocortison is even effectief als dexa en geeft op latere leeftijd geen bijwerkingen, laten de onderzoeken zien. In ieder geval niet tot tienjarige leeftijd.
“De boodschap is duidelijk”, zegt hoogleraar Frank van Bel. Hij is hoofd van het neonatologisch centrum van UMC Utrecht. “Iedereen moet overschakelen op hydrocortison.”
Want dexa mag dan het leven van vele couveusekinderen hebben gered, op latere leeftijd kunnen ze last krijgen van ernstige bijwerkingen. Rond 2000 verschenen de eerste kleine studies daarover. In 2004 toonden Taiwanese onderzoekers aan dat dexa kan leiden tot hersenafwijkingen. Die veroorzaken leerproblemen, moeilijk gedrag en achterstand in motoriek. De Utrechtse proefschriften wijzen op meer gezondheidsproblemen. Pasgeboren ratten die met dexa werden behandeld, kregen in de adolescentiefase hart- en vaatziekten. Ze stierven een kwart eerder dan niet behandelde soortgenoten. “Ratten reageren vele malen heftiger op cortisteroïden dan mensen,” benadrukt van Bel. Maar uit een gezondheidsanalyse van meer dan tweehonderd te vroeg geboren kinderen van zeven tot tien jaar blijkt dat de harten van dexa-kinderen afwijkend op stress reageren. Net als ratten. Ook ontwikkelen deze kinderen minder hartcellen. Van Bel: “Dat kan op latere leeftijd leiden tot hoge bloeddruk en hartfalen.”
Waarom zou je een middel met ernstige bijwerkingen gebruiken als er een alternatief is? vindt VU-hoogleraar Harry Lafeber. Het VU Medisch Centrum stapte eind 2006 over op hydrocortison, net als de Isalakliniek in Zwolle. Als landelijk coördinator neonatologie riep Lafeber andere centra op hetzelfde te doen. Maar zijn collega’s uit Amsterdam, Leiden en Rotterdam zijn dat absoluut niet van plan, bleek tijdens een bijeenkomst van neonatologen afgelopen maand. Ze werden het niet eens en stelden een commissie in. Die moet dit najaar met een advies komen.
“De hele wereld geeft dexa”, zegt kinderarts-neonatoloog Anton van Kaam van het Emmakinderziekenhuis in Amsterdam. De Utrechtse onderzoeken hebben hem niet overtuigd. Twistpunt is de onderzoeksmethode. De Utrechtse onderzoekers vergeleken met hydrocortison behandelde kinderen uit het eigen ziekenhuis met kinderen uit andere ziekenhuizen, die dexa kregen. Van Kaam: “Ieder ziekenhuis heeft een eigen aanpak, met verschillende doseringen. Je kunt geen appels met peren vergelijken.”
