Borstkankerscreening

Minder pletten, minder pijn

Voor veel vrouwen is de tweejaarlijkse borstkankerscreening een kwelling. De borsten worden twintig seconden platgedrukt om er röntgenfoto’s van te maken. Dankzij een nieuwe medische techniek hoeft dat ‘pletten tot het niet meer verder kan’ binnenkort niet meer.

Om het borstweefsel goed in beeld te krijgen moet je doordrukken tot het niet platter kan, was een halve eeuw lang de gedachte. Bijzonder pijnlijk, vinden veel vrouwen; 40 procent heeft de volgende dag nog steeds pijn en een behoorlijke groep loopt vijf dagen met beurse borsten, blijkt uit onderzoek van het AMC in Amsterdam. Een aanzienlijk deel van de opgeroepen vrouwen ziet zó tegen het onderzoek op, dat ze na de eerste keer niet meer komen opdagen.

“Kunnen jullie niet eens wat doen aan dat pijnlijke pletten?” vroeg Guusje ter Horst, toenmalig burgemeester van Nijmegen, in 2006 aan radioloog Ard den Heeten bij de opening van een nieuwe afdeling van een landelijk centrum voor bevolkingsonderzoek. Dat zette hem aan het denken.

Minder pijnlijk

Den Heeten stapte naar hoogleraar medische technologie Kees Grimbergen, verbonden aan het AMC. Die viel van zijn stoel toen hij hoorde hoe het onderzoek in z’n werk ging. Grimbergen: “De platen van de mammograaf oefenen bij iedere vrouw dezelfde kracht uit: achttien kilo. Een enorm gewicht, zeker als een vrouw kleine borsten heeft.”

Kracht werd verwisseld met druk, begreep Grimbergen direct. “Iedere middelbare scholier met natuurkunde kan het verschil uitleggen. Als je een groot stuk schuimrubber wilt samendrukken, moet je veel meer kracht uitoefenen dan bij een klein stuk. Zo werkt het ook met borsten: bij grote, stevige borsten heb je meer kracht nodig dan bij kleine.”

Simpele gedachte

Op die verbazend simpele gedachte is de mammograaf-op-maat gebaseerd die Grimbergen ontwikkelde. Elektronica in het apparaat meet de vorm en grootte van de borsten. Vervolgens berekent de mammograaf precies met hoeveel kracht de plaat naar beneden moet worden geduwd om het borstweefsel van de betreffende vrouw goed in beeld te krijgen.

Grimbergen: “Uit onderzoek in het AMC met de mammograaf-op-maat blijkt dat dit voor de meeste vrouwen veel minder pijnlijk is. En de beeldkwaliteit van de röntgenfoto’s bij deze methode is net zo goed als bij de traditionele methode. Harder duwen levert na een bepaald punt nauwelijks meerwaarde voor de foto op, terwijl juist die laatste millimeters de meeste pijn veroorzaken.”

Borstkankerscreeningscentra hebben enthousiast gereageerd op de mammograaf-op-maat. Grimbergen: “Ze hopen dat meer vrouwen deelnemen aan het bevolkingsonderzoek wanneer dat minder belastend is. Dat zou natuurlijk fantastisch zijn. Want hoe eerder je erbij bent, hoe groter de genezingskans.”

Vervolgstudie

Voordat het zover is en het apparaat echt gebruikt gaat worden, komt er nog een vervolgstudie, waarbij de nieuwe en de oude methode worden vergeleken. Die studie start dit jaar tijdens de borstkankerscreening in Gelderland en Overijssel.

Grimbergen verwacht dat het nog wel een paar jaar duurt voordat de mammograaf-op-maat bij alle borstkankerscreeningscentra wordt toegepast. “Maar een aantal ziekenhuizen vond onze onderzoeksresultaten zo overtuigend, dat ze nu al minder kilo’s gebruiken bij vrouwen die klein geschapen zijn.” Pijnloos zal het onderzoek nooit worden, denkt hij. “Maar pletten tot het niet meer verder kan, is echt niet nodig.”


OUD

Mammograaf plet de borsten tot ze beurs zijn; veel vrouwen haken af na het eerste pijnlijke onderzoek.

NIEUW

Mammograaf-op-maat berekent bij elke vrouw hoeveel kracht nodig is om het borstweefsel goed in beeld te krijgen. Borsten worden minder geplet; veel minder pijn.

Waar wordt het toegepast: dit jaar (als onderdeel van een vervolgstudie) bij de borstkankerscreening in Gelderland en Overijssel. Pas als de nieuwe en oude methode voldoende zijn vergeleken, kan het apparaat ‘echt’ worden geïntroduceerd.


Voor veel vrouwen is de tweejaarlijkse borstkankerscreening een kwelling. De borsten worden twintig seconden platgedrukt om er röntgenfoto’s van te maken. Dankzij een nieuwe medische techniek hoeft dat ‘pletten tot het niet meer verder kan’ binnenkort niet meer.

Ditty Eimers

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard en wil je jouw waardering laten blijken? Dat kan!

Waardeer je mijn journalistieke werk?

Doneer en help de onafhankelijke journalistiek.

Dit artikel las je gratis. Vond je het de moeite waard en wil je jouw waardering laten blijken?

Dat kan! Door een bijdrage help je me om dit soort artikelen te blijven schrijven.

Contact